Witamina A to niezbędna substancja dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Jest to jeden z najważniejszych związków budujących jego odporność.
Termin ten odnosi się do związków chemicznych pochodzących z grupy karotenoidów – jest to między innymi retinol i jego pochodne oraz beta – karoten. Retinol jest tutaj uznawany za najważniejszą substancję, z tego powodu nazwy retinolu i witaminy A są stosowane zamiennie w wielu przypadkach.
Witamina, którą dzisiaj omawiamy, należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, tak samo, jak witamina D, E oraz K. Odkładają się w tkance tłuszczowej w wątrobie.
Funkcje witaminy A
Witamina A pełni szereg istotnych funkcji w organizmie:
- ma ona kluczowy wpływ na poziom widzenia
- przyspiesza gojenie się ran
- witamina ta wykazuje właściwości przeciwnowotworowe
- sprzyja zdolnościom regeneracyjnym komórek
- reguluje wzrost tkanki nabłonkowej, jak i innych komórek organizmu
- odpowiada za stan skóry, włosów, jak i paznokci
- ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych
- pobudza szpik kostny do produkowania krwinek czerwonych
- ochrania nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami
- pomaga przy zwalczaniu bakterii i zapobiega zakażeniom
W czym możemy znaleźć witaminę A?
Witamina A występuje jako retinol w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak i pod postacią prowitaminy A, czyli beta – karotenu w produktach pochodzenia roślinnego. Retinol jest częściej wykorzystywany z pożywienia niż beta – karoten. Do cennych źródeł witaminy A zalicza się masło, jajka, mleko i inne produkty mleczarskie, niektóre tłuste ryby, wątrobę i podroby zwierzęce, słodkie ziemniaki, jarmuż, rzeżuchę, szpinak, dynię czy propolis. Ważne dla zdrowia karotenoidy, w tym beta-karoten, znajdziemy natomiast w warzywach, w tym w szpinaku, marchwi, pomidorach, czerwonej papryce i sałacie, oraz owocach – wiśniach, morelach, brzoskwiniach czy śliwkach.
Produkty spożywcze, w których znajdziesz Witaminę A (zawartość witaminy A w 100 g produktu):
- Poniżej 15 µg – wołowina, drób (pierś z kurczaka i indyka), dorsz, mintaj, morszczuk, chudy twaróg, jogurt naturalny, kefir
- 15-150 µg – cielęcina, kurczak, kaczka, śledź, makrela, łosoś, pstrąg, karp, jogurty owocowe, mleko krowie i kozie, serki twarogowe homogenizowane, ser twarogowy półtłusty i tłusty, makaron dwujajeczny i czterojajeczny
- 150-1500 µg – sery topione, sery dojrzewające, jaja, masło, tuńczyk
- Powyżej 1500 µg – wątróbka kurczaka, wątroba wieprzowa, jak i wołowa
Niedobór witaminy A – objawy
Najczęstsze objawy niedoboru:
Na niedobór witaminy A szczególnie narażone są osoby starsze, które pracują przy komputerze, kobiety w ciąży, osoby nadmiernie spożywające alkohol, oraz palący.
- słabe widzenie po zmierzchu, nazywane kurzą ślepotą
- opóźniona akomodacja oka w ciemności
- wysychanie rogówki i spojówki oka
- trądzik, jak i wypryski
- przesuszona, szorstka skóra, zwłaszcza na łokciach, kolanach, ramionach oraz udach
- nadmiernie kruche, wolno rosnące paznokcie
- wypadanie i większa łamliwość włosów
- zahamowanie wzrostu
- obniżona odporność
- większa podatność na infekcje bakteryjne, jak i wirusowe
Niedobór witaminy A u kobiet może przejawiać się zaburzeniami miesiączkowania, czy problemami w zajściu w ciążę.
Nadmiar witaminy A
Witamina A, która gromadzi się w wątrobie w nadmiernych ilościach, może stanowić zagrożenie i być toksyczna dla naszego zdrowia.
Nadmiar witaminy A może objawiać się:
- nadpobudliwością i drażliwością,
- zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, nudnościami, wymiotami,
- bólami głowy, stawów i mięśni,
- powiększeniem wątroby i zaburzeniami jej funkcji,
- powiększeniem śledziony,
- zmianami skórnymi o żółtawym zabarwieniu,
- świądem skóry,
- zmniejszoną zawartością wapnia w kościach,
- światłowstrętem,
- wypadaniem włosów i łamliwością paznokci.
Hiperwitaminoza jest szczególnie groźna dla kobiet w ciąży. Nadmiar witaminy A jest toksyczny dla płodu, a jej przedawkowanie może przyczynić się do rozwoju wad wrodzonych. Z tego powodu kobiety w ciąży nie powinny sięgać po suplementy diety z witaminą A. Zaleca im się również ograniczenie spożycia mięsa, które zawiera witaminę A w postaci retinolu – na przykład wątróbki.
